Kolejna, 19. już rocznica przystąpienia Polski do Unii Europejskiej to doskonały moment na podsumowanie korzyści płynących z obecności Pomorza we Wspólnocie Europejskiej. A tych nie brakuje. Widzimy je na co dzień.

 

W skali makroekonomicznej od 2004 roku Pomorze znacząco zmniejszyło dystans zamożności, czyli wartości PKB na jednego mieszkańca. W momencie wejścia do UE wartość PKB województwa pomorskiego stanowiła 50% średniej unijnej. W 2021 roku było to już 75%. W wartościach rzeczywistych to potrojenie wartości: z 52,6 mld zł do 157,5 mld zł. To duży sukces na tle innych polskich regionów. Podobnie zwiększyła się wartość eksportu województwa pomorskiego. W 2004 roku było to 4,8 mld zł, a w 2021 roku – już ponad trzykrotnie więcej, bo 15,7 mld zł. To korzyści wynikające głównie z udziału Pomorza w otwartym rynku na terenie UE.

Ważnym impulsem rozwojowych dla regionu była, i nadal jest, dostępność środków unijnych, które dały nam możliwość realizacji na Pomorzu tysięcy projektów rozwojowych. To te inwestycje są najbardziej wymierną korzyścią z obecności w UE, jaką na co dzień dostrzegają mieszkańcy regionu.

Od 2004 roku pozyskaliśmy ponad 59 mld zł z Funduszy Europejskich, które zainwestowaliśmy m.in. w nowe drogi, linie kolejowe, pociągi, nowoczesne budynki szpitali i specjalistyczny sprzęt, rewitalizacje miast, kulturę, turystykę, wsparcie seniorów i osób z niepełnosprawnościami, edukację oraz szkolenia podnoszące kwalifikacje pracowników i osób bezrobotnych. Również przedsiębiorcy skorzystali ze wsparcia na wzrost konkurencyjności, rozwój innowacji lub zwiększenie eksportu towarów lub usług.

Fundusze Europejskie dały możliwość realizacji w regionie inwestycji ważnych dla jego zrównoważonego rozwoju, takich jak: budowa Pomorskiej Kolei Metropolitalnej, rozbudowa Portu Lotniczego w Gdańsku, portów morskich w Gdańsku i Gdyni, realizacja pomorskiego odcinka trasy S7, przebudowy dróg wojewódzkich i linii kolejowych, utworzenie Europejskiego Centrum Solidarności, Pomorskiego Parku Naukowo-Technologicznego w Gdyni czy Centrum Kompetencji STOS Politechniki Gdańskiej.

 

Zobacz, jakie przykładowe inwestycje zostały zrealizowane w województwie pomorskim dzięki środkom z UE:

Dostępny i szybki transport

Największą i niezwykle ambitną inwestycją Samorządu Województwa Pomorskiego jest Pomorska Kolej Metropolitalna. W ciągu roku PKM przewozi ponad 4 mln podróżnych i ich liczba powoli rośnie. Pokazuje to, jak bardzo potrzebna była to inwestycja. Z tras wybudowanych i pociągów zakupionych dzięki środkom unijnym korzysta na co dzień tysiące osób, przemieszczając się po regionie w drodze do pracy czy szkoły. Obecnie planowana jest budowa nowych tras PKM w południowej części Obszaru Metropolitalnego Gdańsk-Gdynia-Sopot.

Jeszcze większą, sięgającą 5,4 mln liczbę podróżnych, odprawiono na gdańskim lotnisku w rekordowym 2019 roku. Inwestycje zrealizowane i nadal realizowane w Porcie Lotniczym Gdańsk im. Lecha Wałęsy, w szczególności budowa i rozbudowa terminala pasażerskiego, otwierają Pomorze na świat. Dziś to 3 największe lotnisko w Polsce. Obecnie realizowane są kolejne inwestycje służące rozwoju przepustowości gdańskiego lotniska.

W zakresie dróg Zarząd Województwa Pomorskiego zainwestował m.in. w przebudowy dróg, które stanowią dojazdy do węzłów autostrady A1. Wykonane zostały dojazdy do węzłów „Rusocin”, „Pelplin” i „Kopytkowo”. Zakończone zostały budowy lub modernizacji następujących odcinków dróg wojewódzkich:

  • 222 na odcinku Gdańsk-Starogard Gdański,
  • 222 i 229 na odcinku od Starogardu Gdańskiego przez Jabłowo do węzła A1,
  • 224 na odcinku od Godziszewo do węzła autostrady A1 „Stanisławie”,
  • 521 na odcinku Kwidzyn – Prabuty,
  • 188 na odcinku Człuchów – Debrzno,
  • 203 na odcinku Ustka – granica województwa,
  • 209 na odcinku Borzytuchom – Bytów,
  • 214 na odcinku Łeba-Białogarda wraz z budową obwodnicy m. Wicko,
  • obwodnicy Kartuz w ciągu DW nr 211,
  • 211 na odcinku Mojusz – Kartuzy,
  • 515 od m. Malbork do m. Grzymała.

 

Drogowe inwestycje unijne połączyły kluczowe miasta regionu oraz odciążyły ruch drogowy wewnątrz miast poprzez przebudowę układów komunikacyjnych lub budowę obwodnic. Wśród tych projektów są m.in.: przebudowy węzłów przesiadkowych w Gdyni i Tczewie, ulic Poniatowskiego, Grunwaldzkiej i Sobieskiego w Słupsku oraz Łostowickiej i Havla w Gdańsku. Imponującą inwestycją miasta Gdańska finansowaną ze środków unijnych było wykonanie tunelu pod Martą Wisłą.

Przebudowane zostały także ulice w wielu mniejszych miastach.

Środki unijne wsparły rozwój transportu zbiorowego w miastach. Nowe autobusy zakupiono m.in. w Gdyni, Słupsku i Starogardzie Gdańskim.

Obecnie dzięki środkom unijnym modernizujemy 34 węzły przesiadkowe w miastach, m.in. w Gdańsku, Rumi, Tczewie, Starogardzie Gdańskim, Chojnicach i Kwidzynie, które umożliwią połączenie wewnętrznie i zewnętrznie miasta sieciami dróg, linii kolejowych, tras rowerowych, obsługą publicznego transportu autobusowego i tramwajowego.

Województwo pomorskie jest też liderem w rozwoju komunikacji rowerowej. W perspektywie 2007-2013 zrealizowano projekt rowerowy na obszarze Trójmiasta, w ramach którego powstały ponad 42 km tras rowerowych. W perspektywie 2014-2020 samorząd województwa wraz z gminnymi partnerami buduje ponad 660 km szlaków rowerowych wzdłuż Wisły oraz wzdłuż brzegu Bałtyku.

W ramach projektów z zakresu infrastruktury kolejowej wsparte zostały połączenia, które są istotne z punktu widzenia przewozów pasażerskich i towarowych, m.in. zmodernizowano tzw. helski korytarz kolejowy na trasie Reda – Hel oraz Kościerzyna – Gdynia. Obecnie remontujemy kolejne 3 trasy kolejowe, w tym linię Szybkiej Kolei Miejskiej z Gdańska Śródmieścia do Rumi.   Samorząd Województwa Pomorskiego zakupił 10 nowoczesnych pociągów IMPULS na linii Gdynia – Słupsk i Gdynia – Elbląg.

Planuje się, że dzięki środkom z nowej perspektywy na lata 2021-2027 zakupionych zostanie 31 nowoczesnych pociągów do obsługi połączeń regionalnych oraz trasy Szybkiej Kolei Miejskiej z Gdańska do Wejherowa. Wartość całej inwestycji zakupu pociągów wyniesie ponad 1,1 mld zł. Szacuje się, że dofinansowanie z Funduszy Europejskich wyniesie ok. 690 mln

Infrastruktura i sprzęt dla szpitali

Fundusze unijne zmieniły także pomorską służbę zdrowia. Budowane są nowe obiekty szpitali i remontowane istniejące budynki. Finansujemy zakup specjalistycznego sprzętu oraz cyfryzację usług medycznych. Rozpoczęto realizację wielu programów profilaktycznych, tak by mieszkańcy Pomorza mogli skuteczniej walczyć z chorobami cywilizacyjnymi.

Unijne inwestycje to specjalistyczny sprzęt (m. in. tomografy komputerowe i rezonanse magnetyczne), oraz remonty w takich podmiotach leczniczych jak: Wojewódzkie Centrum Onkologii, Gdyńskie Centrum Onkologii, szpital Morski i szpital św. Wincentego a Paulo w Gdyni, szpital św. Wojciecha w Gdańsku, szpital im. J.K. Łukowicza w Chojnicach czy szpital specjalistyczny w Słupsku. To inwestycje kluczowe dla efektywnej i skutecznej opieki i leczenia osób zmagającymi się z chorobami cywilizacyjnymi, takimi jak nowotwory, cukrzyca czy choroby układu sercowo-naczyniowego.

Wsparcie uzyskały też liczne szpitalne oddziały ratunkowe, zakupione zostały ambulanse i specjalistyczny sprzęt

Rozwój przedsiębiorczości i innowacji

Pomorze to region, który wyróżnia się wysokim poziomem przedsiębiorczości. Blisko 23 tys. osób otrzymało bezzwrotne dotacje na założenie własnej firmy. Na wsparcie mogły liczyć nie tylko firmy typu start-up, ale także istniejące przedsiębiorstwa. Szacuje się, że ze wsparcia Unii Europejskiej skorzystało ponad 33 tysiące pomorskich przedsiębiorców. Pomoc szkoleniowo-doradcza trafiła do prawie 22,6 tys. pracowników MŚP.

Dzięki środkom unijnym w regionie zrealizowane zostały duże inwestycje, których celem jest wspieranie rozwoju innowacji i przedsiębiorczości, np. Pomorski Park Naukowo-Technologiczny  w Gdyni, Gdański Inkubator Przedsiębiorczości STARTER czy Słupski Inkubator Technologiczny.

Na początku 2023 roku otwarte zostało Centrum Kompetencji STOS Politechniki Gdańskiej. Instytucja zapewni przedsiębiorcom dostęp do zaawansowanej infrastruktury badawczej koniecznej do analizy potencjału i praktycznego zastosowania koncepcji innowacyjnych rozwiązań. Działający tu superkomputer Kraken pozwoli prowadzić zaawansowane prace badawcze związane m.in. z rozwojem sztucznej inteligencji, energetyką jądrową, technologiami ochrony  środowiska, medycyną i farmaceutyką.

Rewitalizacje miast

Wsparcie ze środków unijnych jest też źródłem pozytywnych zmian, które widoczne są w pomorskich miastach. Od początku obecności w UE miasta mogą pozyskać dotacje na projekty kompleksowych rewitalizacji zniszczonych części obszarów miejskich.

Obecnie projekty rewitalizacyjne są realizowane na terenie aż 27 pomorskich miast.

Nowa oferta kulturalna dzięki obecności w UE

Na obecności w Unii Europejskiej skorzystała także oferta kulturalna województwa pomorskiego. Pierwszym ważnym projektem w tym obszarze była adaptacja dawnego budynku elektrociepłowni z 1897 r. na siedzibę Polskiej Filharmonii Bałtyckiej w Gdańsku. Dziś jest to wizytówka promująca miasto i największa instytucja życia muzycznego w północnej Polsce, którą odwiedzają nie tylko mieszkańcy regionu, ale również turyści z całego świata.
Dzięki środkom unijnym powstało Europejskie Centrum Solidarności, które odwiedziło już ponad 5,7 mln osób. Muzeum jest marką coraz lepiej rozpoznawalną w Europie i na świecie. W 2017 roku ECS otrzymało prestiżową NAGRODĘ MUZEALNĄ RADY EUROPY. W opinii jurorów ECS to „fascynujący przykład instytucji kultury działającej na rzecz promocji wolności i solidarności”.

Fundusze europejskie wsparły także powstanie takich instytucji kultury jak Teatr Szekspirowski – który rokrocznie organizuje znany Festiwal szekspirowski, Centrum św. Jana – centrum kultury zorganizowane w odbudowanym z powojennych zgliszcz kościele św. Jana w Gdańsku. Po adaptacji budynek jest znakomitym miejscem organizacji koncertów, spektakli czy wystaw w samym sercu Głównego Miasta w Gdańsku.

Nowe instytucje kultury powstały także poza Trójmiastem, m.in.: Żuławski Park Historyczny, Spichlerze Sztuki w Słupsku popularyzujące twórczość m.in. Witkacego, tzw. Kraina w Kratę w Swołowie – gdzie zobaczyć można liczne, dobrze zachowane zagrody chłopskie i rzemieślnicze z XIX-wieczne z charakterystycznym budownictwem szkieletow

Dzięki środkom unijnym wyremontowano budynek Teatru muzycznego w Gdyni, zakupiono nowoczesny sprzęt nagłośnieniowy. Budynek został również znacząco rozbudowany, m.in. o nowe sale.

Nowoczesna edukacja

19 lat w Unii Europejskiej to rozwój nowoczesnej edukacji w województwie pomorskim.

Dzięki funduszom europejskim utworzonych zostało ponad 3,3 tys. miejsc opieki nad dziećmi do lat 3 i ponad 9,8 tys. miejsc wychowania przedszkolnego, tworząc nowoczesną i bezpieczną przestrzeń dla najmłodszych. Z projektów skorzystali także nauczyciele, podnosząc swoje kwalifikacje na szkoleniach finansowanych przez Unię Europejską.

Przykład stanowi  projekt „Tajemnice leśnego zakątka – Przedszkole w Brodnicy Górnej – utworzenie nowych miejsc przedszkolnych oraz podniesienie jakości edukacji przedszkolnej w Gminie Kartuzy”. Pozwolił on na realizację zajęć przedszkolnych w oparciu o założenia łączące tradycyjną edukację przedszkolną z edukacją poza murami przedszkola wprowadzając elementy tzw. leśnego przedszkola. Dzieci mogą uczyć się współpracy w grupie, rozwijania kreatywności i wyobraźni wymyślając wspólne zabawy oraz bawiąc się tym, co podsunie im sama matka natura.

Szkoły podstawowe i ponadpodstawowe korzystają ze wsparcia, które pozwala im unowocześnić zaplecze dydaktyczne oraz zapewnia uczniom udział w zajęciach dodatkowych i pozalekcyjnych. Od 2007 roku wsparcie trafiło do blisko 240,4 tys. uczniów oraz ponad 23,5 tys. nauczycieli.

Rozwój edukacji zawodowej w regionie to jeden z kluczowych obszarów wspieranych ze środków europejskich. Rozbudowa infrastruktury szkolnej idzie w parze z projektami wspierającymi rozwój uczniów i nauczycieli. To również współpraca szkół i placówek kształcenia zawodowego z pracodawcami poprzez organizację staży i praktyk. Od 2014 roku wzięło w nich udział blisko 19 tys. nastolatków z pomorskich szkół.

Ze wsparcia w ramach projektu „Wzorcowe kształcenie zawodowe” skorzystało do tej pory 235 uczniów Niepublicznej Szkoły  Rzemiosła im. św. Józefa w Wejherowie. Uczniowie wzięli udział w szkoleniach, kursach i praktykach zawodowych, zdobywając w ten sposób umiejętności niezbędne na rynku pracy.  Projekt jest realizowany przez Powiatowy Cech Rzemiosł  Małych i Średnich Przedsiębiorstw – Związek Pracodawców  dzięki dotacji z RPO WP 2014-2020 w kwocie 1,7 mln zł.

„Zdolni z Pomorza” to nowatorskie i unikalne w skali kraju przedsięwzięcie strategiczne samorządu województwa pomorskiego dofinansowane ze środków Unii Europejskiej. W projektach o wartości blisko 50 mln zł wybitni uczniowie z województwa pomorskiego otrzymują wsparcie tak, aby mogli rozwijać swoje zdolności i skutecznie wykorzystywać je w przyszłości. Jednym z efektów projektu jest zmiana w postrzeganiu uzdolnionych młodych ludzi. Od samorządów gminnych po uniwersytety, wszyscy są zgodni, że uzdolniony uczeń podstawówki, czy szkoły ponadpodstawowej jest ważną częścią kapitału regionu. Wypracowany model systemowego wspierania uczniów uzdolnionych może być wykorzystany w innych województwach.

Możliwość podjęcia nowej pracy

Projekt „Wykwalifikowany ratownik na pomorskim rynku pracy” powstał z myślą o osobach, które chcą poprawić swoją sytuację na rynku pracy i zainteresowane są uzyskaniem kwalifikacji oraz kompetencji z zakresu pierwszej pomocy. Dzięki dofinansowaniu ze środków Unii Europejskiej prawie 400 osób mogło skorzystać z projektu. Uczestnicy nabywali kwalifikacje, które umożliwiły im pomoc służbom medycznym w czasie pandemii Covid-19, a także zwiększały możliwości uzyskania lepszego zatrudnienia.

Wsparcie mieszkańców

Dzięki Unii Europejskiej pięknieją także pomorskie miasta i miasteczka. Obok poprawy infrastruktury drogowej i remontów budynków mieszkalnych, tworzone są także przestrzenie służące integracji mieszkańców oraz wspieraniu ich w rozwiązywaniu różnych problemów.

Projekt „RAZEM – rewitalizacja obszaru Stare Miasto w Kwidzynie” to specjalistyczna pomocy dla dzieci i młodzieży w formie zajęć socjoterapeutycznych, terapeutycznych, korekcyjnych, artystycznych i edukacyjnych. Fundusze Europejskie pozwoliły również utworzyć poradnię rodzinną dla rodziców i opiekunów.

Ze wsparcia korzystają także seniorzy. Projekty realizowane blisko miejsca zamieszkania seniorów, pozwalają im uczestniczyć w aktywnościach skrojonych na miarę ich potrzeb. Kluby seniora powstają nie tylko na terenie wielkich miast, ale także w pomorskich wsiach i miasteczkach.

Projekt „Kompleksowy system wsparcia mieszkańców miast i gmin powiatu puckiego w wieku senioralnym i ich opiekunów” to przede wszystkim wzrost dostępności usług społecznych, w szczególności dla osób powyżej 60 roku życia. Jednym z kluczowych elementów było utworzenie ośmiu Klubów Seniora oraz Dziennego Domu Pobytu w Celbowie. Seniorzy znajdują w nich szeroką ofertę zajęć zapewniających aktywne spędzanie wolnego czasu. Oprócz zajęć plastycznych, warsztatowych, mają okazję skorzystać z zajęć tanecznych, zabaw karaoke czy nawet wspólnych treningów jogi lub Nordic Walking. Niezwykle cennym uzupełnieniem oferty projektu jest działalność wypożyczalni sprzętu rehabilitacyjnego i medycznego.

Fundusze na walkę z COVID-19, odbudowę gospodarki i reakcję na kryzys uchodźczy

W ostatnich latach ważne było wsparcie ze środków UE na walkę z pandemią COVID-19. Wsparcie finansowe na zakup potrzebnego sprzętu, środki ochronne oraz dostosowanie budynków otrzymało aż 39 podmiotów medycznych z terenu całego województwa pomorskiego. Kwota środków unijnych, które Zarząd Województwa Pomorskiego przeznaczył na ten cel, to prawie 317 mln zł. To umożliwiło nam skuteczną walkę z pandemią.

Ważna była też możliwość przeznaczenia środków unijnych na odbudowę gospodarki po pandemii w ramach Inicjatywy REACT-EU. Na ten cel przeznaczyliśmy blisko 120 mln zł, które pozwoliły na sfinansowanie projektów z zakresu wsparcia przedsiębiorców, rozwoju infrastruktury ochrony zdrowia oraz produkcji energii z odnawialnych źródeł.

Dodatkowo środki unijne przeznaczyliśmy także na odpowiedź na kryzys uchodźczy wywołanych wojną w Ukrainie. Na integrację obywateli Ukrainy ze społecznością województwa pomorskiego przeznaczyliśmy 25,6 mln zł.

 

Opracowanie: Marcin Twardokus i Piotr Cygert