23 lutego 2021 r. Komisji Europejskiej przekazała Polsce oficjalne pismo w sprawie konieczności zapewnienia zgodności realizacji projektów współfinansowanych z funduszy UE z unijnymi przepisami w zakresie ochrony środowiska.

 

Opis sytuacji

Komisja Europejska ma zastrzeżenia co do zgodności przepisów krajowych z postanowieniami art. 11 ust. 1 i 3  dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/92/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko (dalej: Dyrektywa OOŚ), tj. przepisów zapewniających zainteresowanej społeczności, w tym organizacjom społecznym, właściwego poziomu dostępu do wymiaru sprawiedliwości w przypadku inwestycji mogących znacząco wpływać na środowisko. Wątpliwości Komisji Europejskiej dotyczą przede wszystkim możliwości skutecznego czasowego wstrzymania wykonania inwestycji oraz ograniczonej kontroli sądowej inwestycji realizowanych na zezwoleniach wydanych na podstawie tzw. specustaw1 z rygorem natychmiastowej wykonalności do momentu:

  • stwierdzenia ostateczności decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach wydawanej po przeprowadzeniu oceny oddziaływania na środowisko (DSU po ooś),
  • stwierdzenia ostateczności samego zezwolenia „specustawowego” pod kątem jego zgodności z DSU i uwzględnienia w nim zapisów tej DSU,

na drodze odwołania wnoszonego do organu II instancji czy skargi wnoszonej do sądu administracyjnego.

W odpowiedzi na ww. zastrzeżenia, Minister Klimatu i Środowiska, przygotował projekt ustawy zmieniającej przepisy ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz ustaw „specustawowych”. Na dzień 10 marca br. projekt tej ustawy jest poddawany pracom legislacyjnym w Senacie RP.

 

Konieczne działania do momentu zmiany przepisów krajowych

Minister Funduszy i Polityki Regionalnej wynegocjował z Komisją Europejską zasady postępowania w stosunku do projektów objętych luką transpozycyjną dotyczącą art. 11 ust. 1 i 3 Dyrektywy OOŚ do momentu wejścia w życie znowelizowanych przepisów krajowych. Komisja Europejska zaleciła przegląd inwestycji i zastosowanie odpowiednich środków prewencyjno – naprawczych.
Przeglądowi podlegają projekty (lub poszczególne zadania w tych projektach) spełniające łącznie 3 niżej opisane warunki:

  • projekt (lub zadanie) podlega wsparciu z funduszy unijnych na lata 2014 – 2020 lub jest przygotowywane do dofinansowania w perspektywie lat 2021 – 2027;
  • dla projektu (lub zadania) uzyskano DSU po ooś;
  • projekt (lub zadanie) będzie realizowane na podstawie zezwolenia wydanego na przepisach tzw. „specustaw”.

 

Przegląd nie ma zastosowania do projektów (lub zadań) spełniających ww. przesłanki o ile DSU po ooś i zezwolenie „specustawowe” stały się ostateczne lub odwołania od nich zostały rozstrzygnięte przez organy II instancji przed 15.12.2020 r.

 

Dla projektów (lub zadań), dla których w dacie 15 grudnia 2020 r. i po niej:

  • trwa postępowanie w sprawie DSU z prowadzoną ooś – należy monitorować przebieg postępowania i odroczyć wydanie DSU do momentu wejścia w życie przepisów znowelizowanej ustawy ooś (wystąpienie Inwestora do organu prowadzącego w trybie art. 86d ustawy ooś o zawieszenie postępowania);
  • DSU po ooś została wydana ale jest w odwołaniu, nie złożono wniosku o zezwolenie ze „specustawy” – należy poczekać na rozstrzygnięcie odwołania przez organ II instancji i nie składać do tego czasu wniosku o zezwolenia ze „specustawy”;
  • DSU po ooś została wydana ale jest w odwołaniu, złożono wniosek o zezwolenie ze „specustawy” – należy poczekać na rozstrzygnięcie odwołania od DSU przez organ II instancji,  monitorować przebieg postępowania w sprawie zezwolenia i wstrzymać wydania zezwolenia do momentu  rozstrzygnięcia odwołania od DSU (wystąpienie Inwestora do organu prowadzącego w trybie art. 98 Kpa o zawieszenie postępowania)lub wejścia w życie przepisów znowelizowanej ustawy ooś  – w zależności od tego, która data jest późniejsza;
  • DSU po ooś została wydana ale jest w odwołaniu, uzyskano zezwolenie ze „specustawy” –  należy nie rozpoczynać prac na podstawie zezwolenia lub je wstrzymać od 15.03.2021 r. do czasu rozstrzygnięcia odwołania od DSU i wdrożenia ewentualnych środków wynikających z tego rozstrzygnięcia;
  • DSU po ooś została wydana i jest ostateczna, nie złożono wniosku o zezwolenia ze „specustawy” – należy poczekać ze złożeniem wniosku o zezwolenie do wejścia w życie przepisów znowelizowanej ustawy ooś,
  • DSU po ooś została wydana i jest ostateczna, złożono wniosek o zezwolenie ze „specustawy” – należy monitorować przebieg postępowania i wstrzymać wydanie zezwolenia do momentu wejścia w życie przepisów znowelizowanej ustawy ooś  (wystąpienie Inwestora do organu prowadzącego w trybie art. 98 Kpa o zawieszenie postępowania);
  • DSU po ooś została wydana i jest ostateczna, wydano zezwolenie ze „specustawy” po 15.12.2020 r. i nie odwołano się od niego – sytuacja wymaga specjalnej weryfikacji. W tym celu zależy się skontaktować z IZ RPO WP. Zaleca się też nie rozpoczynać prac budowlanych lub je wstrzymać do czasu potwierdzenia czy została zachowana zgodność z obowiązującymi unijnymi przepisami ochrony środowiska;
  • DSU po ooś została wydana i jest ostateczna, wydano zezwolenie ze „specustawy” po 15.12.2020 r. i odwołano się od niego w kwestiach pozaśrodowiskowych – należy poczekać na rozstrzygnięcie odwołania od zezwolenia i  optymalnie – nie rozpoczynać prac lub je wstrzymać do tego czasu;
  • DSU po ooś została wydana i jest ostateczna, wydano zezwolenie ze „specustawy” po 15.12.2020 r. i odwołano się od niego w zakresie kwestii środowiskowych – sytuacja wymaga specjalnej weryfikacji. W tym celu zależy się skontaktować z IZ RPO WP.  

 

Celem tych kroków jest zapewnienie, że w momencie wydawania przedmiotowych decyzji zastosowanie miały już przepisy przejściowe zmienianych ustaw. Nie ma zatem przeszkód, żeby postępowanie te trwały, a jedynie nie powinny się one zakończyć wydaniem przez organ decyzji.

 

Kroki Instytucji Zarządzającej RPO WP

Instytucja Zarządzająca Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 dokonała już wstępnego przeglądu projektów dofinansowanych w ramach RPO WP 2014 – 2020 oraz zatwierdzonych w nich zmian, zasięgnęła informacji o stanie ich wdrażania i na dzień 10 marca 2021 r. nie stwierdziła potrzeby objęcia działaniami prewencyjno – naprawczymi żadnego z tych projektów.
W stosunku do inwestycji potencjalnie możliwych do wsparcia środkami unijnymi w perspektywie lat 2021 – 2027, Instytucja Zarządzająca prowadzi działania informacyjne, wspomaga wnioskodawców w przeglądzie projektów pod kątem wyżej opisanych sytuacji oraz działaniach prewencyjno – naprawczych (tam gdzie okaże się konieczne ich podjęcie).

 

Kroki do podjęcia przez wnioskodawców i beneficjentów

 

Prosimy beneficjentów i wnioskodawców i aby przy wprowadzania kolejnych zmian dla realizowanych już projektów oraz przy przygotowywaniu do wsparcia funduszami unijnymi perspektywy 2021- 2027 projektów objętych DSU po ooś i zezwoleniami „specustawowymi” dokonać wstępnej analizy na podstawie ww. 3 kryteriów biorąc pod uwagę czas uzyskiwania poszczególnych decyzji.

W przypadku stwierdzenia, że projekt (lub zmiana w nim) spełnia ww. warunki prosimy o przekazanie do IZ RPO WP informacji opisującej sytuację wraz z określeniem koniecznych do podjęcia kroków prewencyjno – naprawczych.

Prosimy o zapoznanie ze sposobem weryfikacji zezwoleń podległych Państwu jednostek oraz podmiotów zaangażowanych w przygotowanie i realizację zamierzeń inwestycyjnych.

 

Wyjaśnień udzielą

W przypadku wątpliwości co do ww. zagadnień, wyjaśnień udzielają pracownicy Departamentu Programów Regionalnych:

  1. Kamilla Muńska tel. 58 32 68 136, adres e-mail: k.munska@pomorskie.eu.
  2. Joanna Skierka tel. 58 32 68 187, adres e-mail: j.skierka@pomorskie.eu

 

 

Przypis

1 M.in. ustawa z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1363 z późn. zm.), ustawa z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1043 z późn. zm.), ustawa z dnia 24 lipca 2015 r. o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 191 z późn. zm.), ustawa z dnia 8 lipca 2010 r. o szczególnych zasadach przygotowania do realizacji inwestycji w zakresie budowli przeciwpowodziowych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 933 z późn. zm.).